Legion Pod: Ένα υπέρυθρο «μάτι» για τις ανάγκες της Πολεμικής Aεροπορίας

Η αμερικανική Αεροπορία είναι πολύ κοντά στο να αναπτύξει επιχειρησιακά το νέο ατρακτίδιο Legion Pod με το οποίο θα είναι σε θέση να αποκαλύπτει εντελώς παθητικά αεροσκάφη stealth αλλά και συμβατικά μαχητικά.

Αυτό σημαίνει πολλά και για το πρόγραμμα αναβάθμισης των μαχητικών F-16 της ΠΑ.

Η αμερικανική Αεροπορία δεν έδωσε ποτέ ιδιαίτερη σημασία στα ηλεκτροπτικά συστήματα αποκάλυψης εναέριων στόχων.

Κάποια συστήματα 1ης γενιάς που τοποθετήθηκαν σε μαχητικά F-102, F-106 και F-100, αλλά χωρίς να αποδώσουν τα αναμενόμενα.

Στη συνέχεια συστήματα όπως το AAA-4 τοποθετήθηκαν στα F-4B/F-4C/F-4E αλλά και εκεί γρήγορα αντικαταστάθηκαν από το πυροβόλο που έλλειπε.

Ο λόγος ήταν κυρίως η τεχνολογική υπεροχή των δυτικών ραντάρ, και των ικανοτήτων ECCM που ενσωμάτωναν.

Με άλλα λόγια οι Αμερικανοί, ήταν μάλλον σίγουροι και είχαν εμπιστοσύνη ότι τα δικά τους ραντάρ αφενός θα εντόπιζαν πρώτα το στόχο και αφετέρου δε θα είχαν πρόβλημα να λειτουργήσουν κάτω από έντονο περιβάλλον παρεμβολών ECM.

Οι Σοβιετικοί και στη συνέχεια οι Ρώσοι φρόντισαν από νωρίς να ενσωματώσουν συστήματα IRST στα δικά τους μαχητικά.

Το πρώτο σοβιετικό μαχητικό που εξοπλίστηκε με ανάλογο σύστημα ήταν το MiG-23, στο οποίο τοποθετήθηκε το TP-23ML και αργότερα άλλες εκδόσεις δέχθηκαν το 26SH1.

Επίσης το MiG-25PD εξοπλίστηκε ένα σύστημα IRST κάτω από το ρύγχος. Υπέρυθρα συστήματα αναγνώρισης δέχθηκαν φυσικά και τα MiG-29 και Su-27.

Τα συστήματα IRST μπορούν να εκτελούν έρευνα αέρος-αέρος ανεξάρτητα ή ταυτόχρονα με τα ραντάρ αέρος-αέρος, να αποκαλύπτουν στόχους και να παρέχουν την κατάλληλη τακτική επίγνωση στον πιλότο ώστε να τους πλήττει χωρίς οι τελευταίοι να έχουν κάποια ένδειξη προειδοποίησης.

Φυσικά η λειτουργία αυτή είναι εξαιρετικά χρήσιμη και εναντίον αεροσκαφών 5ης γενιάς, που όντας αόρατα στα ραντάρ, παραμένουν ορατά στο ορατό και υπέρυθρο φάσμα.

Οι Ευρωπαίοι με την σειρά τους δεν έχασαν την ευκαιρία να τοποθετήσουν στα μαχητικά τους συστήματα IRST, κι έτσι τα Rafale με το FSO («front sector optronics» ), τo Eurofighter Typhoon με το PIRATE αλλά και to Gripen με το 60 Skyward G-IRST έχουν ανάλογες δυνατότητες, σε ενσωματωμένα συστήματα και όχι μεταφερόμενα σε ατρακτίδια.

Το δε Rafale, με χρήση MICA IIR και το FSO δύναται να πλήξει αντίπαλα αεροσκάφη, εντελώς παθητικά.

Βέβαια είναι άγνωστο εάν το συγκεκριμένο σύστημα, ή οποιοδήποτε άλλο σύστημα μπορεί να παρέχει ακριβείς συντεταγμένες του στόχου, έτσι ώστε το βλήμα (στην περίπτωση μας το MICA IR) να κατευθυνθεί στην γενική περιοχή του στόχου μέσω του αδρανειακού συστήματος ναυτιλίας με τακτικές ανανεώσεις και να πλήξει το στόχο με αυτόνομη υπέρυθρη καθοδήγηση.

Πάντως στην περιγραφή του FSO αναφέρεται, ότι μεταξύ άλλων προσφέρει «τακτικές πληροφορίες και εμπλοκή στόχων» κάτι που αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο παροχής δεδομένων ναυτιλίας.

Για τις ΗΠΑ η πρώτη ανάπτυξη συστήματος IRST εσωτερικά τοποθετημένου είναι στο F-35 καθώς ενσωματώνει ένα κορυφαίας τεχνολογίας σύστημα IRST, το AAQ-37 DAS, αλλά τα υπόλοιπα μαχητικά πρώτης γραμμής, F-16 και F-15 δεν έχουν ανάλογη δυνατότητα.

Ένα σύστημα IRST έχει τοποθετηθεί εσωτερικά στα F-16 Block 60 που πουλήθηκαν στα ΗΑΕ, αλλά στο πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 της ΠΑ δε στάθηκε δυνατό να γίνει εγκατάσταση ενός τέτοιου συστήματος εσωτερικά.

Το ατρακτίδιο Legion Pod

Γενικά τα συστήματα IRST περιγράφονται ως ένας πολλαπλασιαστής ισχύος, ο οποίος όμως δεν έχει συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα αναβάθμισης με αποτέλεσμα τα F-16 της ΠΑ που θα αναβαθμιστούν να στηρίζονται αποκλειστική στο ραντάρ AESA APG-83, το οποίο σύμφωνα με νεότερες εκτιμήσεις δεν προσφέρει δραματική αλλαγή στις επιδόσεις σε σχέση με το προηγούμενο APG-68(V)9.

Η επιλογή του Legion Pod για τον εξοπλισμό των υπό αναβάθμιση F-16 θα εκτόξευε τις επιδόσεις τους έχοντας τη δυνατότητα να αποκαλύψουν στόχους εντελώς παθητικά, μένοντας εκτός της εμβέλειας των ραντάρ των τουρκικών F-16.

Το Legion Pod είναι ατρακτίδιο τεχνολογίας IRST (infra-red search and track) το οποίο λειτουργεί στο υπέρυθρο φάσμα παρέχοντας στον πιλότο μεγάλη ακτίνα έρευνας και αποκάλυψης αεροσκαφών χωρίς να εκπέμπει, χωρίς δηλαδή να έχει το ραντάρ του αεροσκάφους που το φέρει σε λειτουργία.

Το Legion Pod πρόκειται να «τοποθετηθεί» στα F-15 και τα F-16 της αμερικανικής Αεροπορίας. Το σύστημα κατασκευάζει η Lockheed Martin και πρόσφατα πραγματοποιήθηκαν δύο σημαντικές δοκιμές επιχειρησιακής χρησιμοποίησής του:

Η πρώτη ήταν η βολή ενός ΑΙΜ-9Χ από αεροσκάφος F-15C Eagle, το οποίο χρησιμοποιούσε το ατρακτίδιο για στόχευση και η δεύτερη ήταν η πτήση και η πιστοποίηση ενός F-16 της αμερικανικής Αεροπορίας με το ατρακτίδιο.

Όπως ανέφερε ο εκπρόσωπος της διοίκησης μαχητικών της USAF: «Πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη καθώς η προηγμένη τεχνολογία του IRST παρέχει στα μαχητικά 4ης γενιάς την ικανότητα να αποκαλύπτουν μαχητικά stealth σε αποστάσεις που ένα συμβατικό ραντάρ δεν μπορεί».

Η επιχειρησιακή χρησιμοποίηση

Η αμερικανική Αεροπορία επέλεξε το Legion Pod block I για να εξοπλίσει το στο στόλο των F-15C το 2017 και μέχρι τώρα υπάρχουν παραγγελίες για 38 ατρακτίδια από την γραμμή χαμηλού ρυθμού παραγωγής.

Παράλληλα σε ανάπτυξη βρίσκεται και η έκδοση block II η οποία αναφέρεται πως θα έχει μεγαλύτερες επιδόσεις εμβέλειας αποκάλυψης και διάκρισης στόχου (ανάλυση εικόνας).

Να σημειωθεί πως ο πυρήνας του συστήματος βασίζεται στον αισθητήρα επίσης της LockMar IRST21, ο οποίος χρησιμοποιείται στα F/A-18E/F Super Hornet.

Βέβαια η δοκιμή του ΑΙΜ-9Χ με το ατρακτίδιο, όπου το τελευταίο έκανε slave στην κεφαλή του βλήματος (πιθανότατα) για να εγκλωβιστεί ο στόχος, ίσως δε σημαίνει και πολλά. Αυτό γιατί οι αποστάσεις θεωρούνται μικρές (35 χλμ.) αφού ούτως ή άλλως το μαχητικό που φέρει το ατρακτίδιο θα έχει αποκαλυφθεί από το ραντάρ του αντιπάλου.
Η χρησιμότητα του ατρακτίδίου βρίσκεται περισσότερο στις μεγάλες αποστάσεις και θα ήταν ενδιαφέρον να δίνονταν στοιχεία για την συνεργασία του με το βλήμα ΑΙΜ-120.
Εκεί όμως που η παρουσία του Legion Pod πραγματικά εκτοξεύει τις ικανότητες ενός μαχητικού είναι όταν αυτό φέρεται επι stealth μαχητικού όπως το F-35.
Βέβαια η εξωτερική του μεταφορά από την άλλη θα κατέστρεφε τα stealth χαρακτηριστικά του F-35, επομένως είναι απαραίτητη η εσωτερική μεταφορά του, αλλά αυτό θα άλλαζε με τη σειρά του επί το χείρον συνολικά τις επιδόσεις του αεροσκάφους.

Ακόμη και αυτή η μικρή προεξοχή στο ρύγχος μπορεί να δώσει επιστροφές στο αντίπαλο ραντάρ.
Από την άλλη πλευρά η εξωτερική τοποθέτηση συστήματος IRST παρουσιάζει αρκετά μειονεκτήματα σε σχέση με τα συστήματα που είναι εσωτερικά εγκατεστημένα για ευνόητους λόγους.

Αυτό γιατί καταλαμβάνεται ένας εξωτερικός πυλώνας (στο F-16 ο πυλώνας που συνήθως μεταφέρονται τα συστήματα σκόπευσης, SNIPER, LANTIRN) και στο F-15 τον κεντρικό κοιλιακό πυλώνα. Έτσι υπάρχει αεροδυναμική επιβάρυνση και φυσικά η απώλεια δυνατότητας μεταφοράς άλλων ατρακτιδίων τουλάχιστον για το F-16.

Από την άλλη πλευρά το ατρακτίδιο προσφέρει επιχειρησιακή ευελιξία, καθώς μπορούν να μεταφέρονται από αεροσκάφος σε άλλο αεροσκάφος, και βλάβη του ενός δεν αχρηστεύει το άλλο.
Επίσης μέσω ζεύξης Link16 το ένα αεροσκάφος μπορεί να μεταφέρει την εικόνα και τους εντοπισμούς του Legion Pod σε άλλα αεροσκάφη (F-16, AEW, σκάφη επιφανείας), αν και αυτό θα μπορούσε να συμβεί και αν το σύστημα ήταν εγκατεστημένο εσωτερικά.

Επιγραμματικά

Η προμήθεια του ατρακτίδίου κρίνεται ως απαραίτητη για την ΠΑ και για τα υπό αναβάθμιση F-16.

Κρινόταν ως επιβεβλημένη στην περίπτωση που η Τουρκία θα προμηθευόταν τα F-35, αλλά και χωρίς αυτό το σενάριο εξακολουθεί να κρίνεται ως αναγκαία, καθώς πολλαπλασιάζει τους αισθητήρες στο αεροσκάφος και αντίστοιχα τις επιλογές του πιλότου για τον εντοπισμό του στόχου.

Η χρησιμοποίησή του δε στο επιχειρησιακό περιβάλλον του Αιγαίου θα προσδώσει σημαντικά οφέλη καθώς σε συνδυασμό με την χρήση του συστήματος Link 16 και την ύπαρξη των αεροσκαφών ΑΣΕΠΕ, ένας σχηματισμός αεροσκαφών θα μπορέσει να κινηθεί εντελώς παθητικά και να πραγματοποιήσει εκτοξεύσεις όπλων χωρίς να ενεργοποιήσει τα συστήματα RWR του αντιπάλου.