Ο ΕΣ διαθέτει μια σειρά από παρωχημένα ΤΟΜΠ Λεωνίδας Ι/ΙΙ, Μ113Α1/Α2 και ορισμένα BMP-1 σε ρόλο υποστήριξης πεζικού.

Η προσπάθεια εκκίνησης ενός προγράμματος κατασκευής και προμήθειας νέων ερπυστριοφόρων οχημάτων ΤΟΜΑ/ΤΟΜΠ, υπό τις παρούσες συνθήκες είναι μάλλον αδύνατη. Στην πρώτη περίπτωση των ΤΟΜΑ τα κόστη κυμαίνονται μεταξύ 3.5-5 εκατ. €  ανά  όχημα ενώ στην δεύτερη στα 2 εκ αντίστοιχα.

Δεδομένου ότι ο ΕΣ ιδιαίτερα στη δύναμη του Δ ΣΣ χρειάζεται τουλάχιστον 291 τέτοια οχήματα το κόστος για νέα ΤΟΜΑ μπορεί να φτάσει και το ένα δισ.€

Είναι επομένως δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο τώρα. Μοιραία το ενδιαφέρον θα πρέπει να κινηθεί είτε σε μεταχειρισμένα οχήματα είτε σε κάποιο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού.

Ένα τέτοιο ακολουθήθηκε και στα Μ113 του Στρατού της Αυστραλίας   από το οποίο μπορεί να βγουν ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα.

Τότε ο Αυστραλιανός Στρατός διέθετε στις τάξεις του 766 Μ113Α1 τα οποία και πέρασε από γενικό πρόγραμμα ανακατασκευής και επισκευής.

Συνολικά 537 οχήματα συμμετείχαν σε αυτό το αρχικό πρόγραμμα που κόστισε τότε 40 εκατομμύρια Α$ (αυστραλιανά δολάρια) σε τιμές 1993.

Σκοπός του προγράμματος εκσυγχρονισμού αξίας 594 εκατ Α$ ήταν η κάλυψη του συνόλου  των αναγκών του αυστραλιανού Στρατού. Η πλειοψηφία των οχημάτων που εκσυγχρονίστηκαν ανήκουν στην έκδοση M113-AS4 APC. Τελικά αποφασίστηκε ο εκσυγχρονισμός μόνο 350 οχημάτων αρχικά και το πρόγραμμα ανατέθηκε στην εταιρεία Tenix Defence to 2002.

Το πρόγραμμα με την κωδική ονομασία LAND 106 επέφερε βελτιώσεις στο σύνολο των οχημάτων στους παρακάτω τομείς.

    Προστασία: Εφαρμόσθηκε ένα εξωτερικό πακέτο θωράκισης που επέτρεψε την προστασία από πυρά μέχρι 14.5 χλστ.

Τα οχήματα έτσι κατηγοριοποιούνται στο επίπεδο 4 κατά Stanag 4569  από το επίπεδο 2 που ήταν μέχρι πρότινος.

 Παράλληλα τοποθετήθηκαν εσωτερικά spall liners για περιορισμό της ζημίας και προστασίας του προσωπικού σε περίπτωση διάτρησης της θωράκισης.

Ενίσχυση του σκάφους για αντοχή από εκρήξεις ναρκών καθώς και τοποθέτηση των δεξαμενών καυσίμου εξωτερικά. Το συνολικό RCS και κυρίως το θερμικό αποτύπωμα IR μειώθηκε χρησιμοποιώντας ειδική βαφή.

Ισχύ πυρός

Ένας νέος  ηλεκτρικά τροφοδοτούμενος πύργος  κατασκευάστηκε ο οποίος έχει μικρό όγκο και καταλαμβάνει μικρό χώρο στο διαμέρισμα πληρώματος. Ο οπλισμός περιλαμβάνει πυροβόλο M2HB των 12.7 mm με συλλογή γρήγορης αλλαγής της κάνης. Ο πυροβολητής διαθέτει σκοπευτικά ημέρας και νύκτας (κατασκευής Thales Optronique) και βρίσκεται σε θωρακισμένη καμπίνα.

 Ευκινησία:

Έγινε αλλαγή κινητήρα, κιβωτίου ταχυτήτων και των οργάνων οδήγησης. Η ανάρτηση μαζί με τους εδαφιαίους τροχούς αντικαταστάθηκαν πλήρως. Στην έκδοση Μ113ΑS4 προστέθηκε ένας ακόμη εδαφιαίος τροχός φθάνοντας τους 6 συνολικά για καλύτερο χειρισμό και ευκινησία. Το σκάφος επιμηκύνθηκε κατά 666 mm/ 26.2». O Κινητήρας Diesel που χρησιμοποιείται είναι ο MTU 6 V 199 TE 20 που αποδίδει 450 HP στις 2300 στροφές ή 350 HP στις 2100 στροφές.

 Εσωτερικός εξοπλισμός:

Εγκαταστάθηκε σύστημα ναυτιλίας GPS/INS μαζί με νέο ηλεκτρικό σύστημα παροχής ισχύος. Επιπλέον έγινε αναδιανομή του χώρου αποθήκευσης οπλισμού και πυρομαχικών για βελτίωση της εργονομίας.

To βάρος του οχήματος ανέβηκε από τους 12.3 τόνους στους 18 τόνους για την έκδοση AS4 και στους 15 τόνους για τις υπόλοιπες εκδόσεις. Η διαφορά των τριών τόνων αφορά κυρίως τον επανδρωμένο πύργο, το επιμηκυμένο σκάφος και τα μεταφερόμενα πυρομαχικά.

Τον Ιούνιο του 2008 η εταιρεία TENIX εξαγοράστηκε από την BAE Systems και υπογράφηκε τον Οκτώβριο του ίδιου έτους σύμβαση 225 εκ $Α για τον εκσυγχρονισμό 81 ακόμη οχημάτων. Έτσι το συνολικό κόστος έφθασε τα 829 εκ Α$ (+40 της γενικής επισκευής που έγινε την δεκαετία του 90) για 431 τεθωρακισμένα οχήματα.

Αν και μέχρι το 2007 είχε προβλεφθεί να παραδοθούν 100 εκσυγχρονισμένα οχήματα αυτό κατέστη εφικτό μόλις στο τέλος του 2010. Το συνολικό κόστος ανέβηκε και άλλο , λόγω αναγκών που προέκυψαν και επιδιορθώσεων σε ορισμένα οχήματα φθάνοντας συνολικά το 1 δις $Α. Το πρόβλημα όμως ήταν πως ενώ το μέχρι το 2010 είχαν δοθεί σχεδόν 750 εκ Α$ (συμπεριλαμβανομένων των λειτουργικών δαπανών) είχαν παραδοθεί μόλις τα 100, αριθμός που αντιστοιχούσε στο 25% των οχημάτων.

Αυτή η αναντιστοιχία ήταν που πίεζε την Αυστραλιανή κυβέρνηση να ακυρώσει το πρόγραμμα. Στο τέλος του 2010 είχαν παραδοθεί 194 οχήματα. Οι παραδόσεις ολοκληρώθηκαν το 2012 με δριμεία κριτική από το Γραφείο Ελέγχου ANAO.

H τελική αξιολόγηση του προγράμματος και η έκθεση του ANAO περιελάμβανε μια σειρά ευρημάτων που ανέβασαν το κόστος και είναι ενδεικτικές για το που κατέληξε ένα τόσο φιλόδοξο πρόγραμμα :

    Καθυστερήσεις στην προετοιμασία και επιμήκυνση των υπο εκσυγχρονισμό σκαφών

    Χαμηλή ποιότητα κατασκευής, γεγονός που απαίτησε εργασίες επισκευής και μετά την παράδοσή τους στον Αυστραλιανό Στρατό

    Καταστροφές υποδομών και εξοπλισμού του Κρατικού Εργοστασίου στην Bandiana

    Καθυστερήσεις στην σχεδίαση και ανάπτυξη της έκδοσης λογιστικής υποστήριξης ALV και της έκδοσης φορέα όλμου AM

    Τελευταίο και σημαντικότερο, κατά την διαδικασία εκσυγχρονισμού παρατηρήθηκαν καταστροφικές ρωγμές στην άτρακτο του M113 (Λογω του επιπλέον βάρους που δεν άντεχε το αλουμινένιο σώμα του) και απο-σφυρηλάτηση του σκάφους του. Απαιτήθηκαν έτσι κοστοβόρες μηχανολογικές επεμβάσεις για επισκευές

Ακόμη όμως και με την καθυστέρηση στο χρονικό συμφωνηθέν πλαίσιο παραδόσεων ή την αύξηση του κόστους, τα οχήματα αυτά σε υπηρεσία με τις Αυστραλιανές Ένοπλες Δυνάμεις αντιμετώπιζαν τεράστια προβλήματα διαθεσιμότητας. Ενώ η διαθεσιμότητα των οχημάτων πριν τον εκσυγχρονισμό κυμαίνονταν στο 68%, μετά τις επεμβάσεις εκσυγχρονισμού και το επιπλέον βάρος που αυτές κληρονόμησαν τα οχήματα αντιμετωπίζουν διαθεσιμότητα 39% (!). Η πολύ χαμηλή διαθεσιμότητα εξηγείται από το γεγονός πως το σκάφος του Μ113 και η επιμήκυνση που του έγινε είχε καταστροφικά αποτελέσματα για την συνολική οδηγική συμπεριφορά του σκάφους.

Η  κριτική που δέχθηκε από το ANAO είναι πως παρόλο που επενδύθηκαν 1 δις Α$ η συνολική δύναμη που είναι διαθέσιμη είναι πολύ μικρότερη. Σαν μέτρο σύγκρισης δόθηκε ότι για το ίδιο ποσό χρημάτων και αγορά νέων οχημάτων προς 5 εκ $Α η συνολική δύναμη θα είχε την ίδια περίπου αριθμητική ισχύ πόσο δε μάλλον τα οχήματα που θα αποκτώνταν θα ήταν ικανότερα. Αν υποθέσει κανείς ότι η διαθεσιμότητα των νέων οχημάτων θα ήταν το λιγότερο εκείνης των Μ113Α1 τότε βγαίνουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

431 οχήματα M113AS4 Χ 39 % = 168 διαθέσιμα Τεθωρακισμένα οχήματα

192 οχήματα (ASCOD ή CV90 ) X 70 % = 134 διαθέσιμα Τεθωρακισμένα οχήματα

Η Ελληνική Διάσταση

Δεδομένου ότι την παρούσα στιγμή ο ΕΣ βρίσκεται σε αναζήτηση ΤΟΜΠ θα πρέπει να παραδειγματιστεί  από τα παθήματα των Αυστραλών.

 Το μεγαλύτερο λάθος στο σκεπτικό εκσυγχρονισμού οχημάτων είναι ότι πολλοί χρήστες περιμένουν την απόκτηση δυνατοτήτων που έχουν νεότερα οχήματα,  από οχήματα σχεδιασμένα στην δεκαετία του 50 .

Μπορεί στα χαρτιά το Μ113ΑS4 να βρίσκεται πολύ μπροστά από το αρχικό Μ113Α1 αλλά όταν μπαίνουν οι τεχνοοικονομικές λεπτομέρειες του κόστους απόκτησης, της διαθεσιμότητας και των πραγματικών ικανοτήτων του σε σχέση με Σύγχρονα  Ερπυστριοφόρα Οχήματα νέας κατασκευής, τότε και μόνο τότε αλλάζουν τα δεδομένα.

Ο ΕΣ άσχετα από τα λάθη του παρελθόντος και τον παραγκωνισμό της απόκτησης ικανών μηχανοκίνητων οχημάτων ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ από την δεκαετία του 90, βρίσκεται στο σημείο όπου για μια δεκαετία θα συνεχίζει να βασίζεται στα 500 Λεωνίδας Ι/ΙΙ και σχεδόν 2000 Μ113 Α1/Α2. Έτσι ολόκληρος αυτός ο στόλος οχημάτων θα πρέπει να ανταποκριθεί στο έπαρκο στο σύγχρονο πεδίο μάχης.

Ένα  πρόγραμμα εκσυγχρονισμού στα M113A1/A2 θα ήταν επιθυμητό αν γινόταν από το 304 ΠΕΒ για μείωση κόστους.

Και όχι μόνο για λόγους κόστους. Το 304 ΠΕΒ και ικανό είναι και έχει τις δυνατότητες να φέρει εις πέρας φιλόδοξα προγράμματα εκσυγχρονισμών. Αρκεί να υπάρχει η κατάλληλη εμπιστοσύνη από τους διοικούντες στις ελληνικές δυνατότητες.

Οι ίδιες ενέργειες θα μπορούσαν να γίνουν χωρίς ιδιαίτερο κόστος και στα ΤΟΜΠ Λεωνίδας Ι/ΙΙ. To καθολικό αυτό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού μπορεί να επικεντρωθεί στους παρακάτω τομείς:

    Μεταφορά των δεξαμενών καυσίμου εξωτερικά σε θωρακισμένα κυτία ώστε να αυξηθεί η επιβιωσιμότητα του οχήματος και η προστασία των μεταφερόμενων στρατιωτών σε περίπτωση πλήγματος

Εγκατάσταση ανοιχτού πυργίσκου ενός ατόμου εφοδιασμένο με πυροβόλο Μ2ΗΒ.

To .50αρι πολυβόλο είναι ιδιαίτερα αποδοτικό κατά προσωπικού και ελαφρά θωρακισμένων οχημάτων. Διαθέτει 1800 μέτρα βεληνεκές και μπορεί να δεχθεί ποικιλία βολίδων 12.7χλστ.  που περιλαμβάνουν βλήματα ΑP/SLAP (κατά θωρακισμένων στόχων, το M962 SLAP-T διαπερνά 34 χλστ.  ενισχυμένου χάλυβα HHA στα450 μέτρα), ΗE-IAP (κατά μαλακών και σκληρών στόχων, θεωρείται βλήμα συνδυασμένης αποτελεσματικότητας) καθώς και απλή βολίδα Ball (το νεότερο πυρομαχικό Mk 323 Mod 0 με κάλυκα από πολυμερή χαρίζει έως και 20% μικρότερο βάρος)

 Για αύξηση της προστασίας (πράγμα απόλυτα αναγκαίο για το μεταφερόμενο προσωπικό) προτείνεται η  εγκατάσταση Spall Liners.

Υπάρχουν δύο ειδών Spall liners, τα τύπου πανελ και τα ελαστικά τύπου «κουβέρτα».  Τοποθετούνται εσωτερικά έτσι είτε ως «κουβέρτες» στην άτρακτο του οχήματος είτε ως σκληρά πλακίδια σε επμέρους σημεία.

Τα τύπου πανελ Spall Liner αποτελούνται από υλικά όπως αραμίδιο, γυαλί και πολυαιθυλένιο (HDPE) τα οποία του δίνουν την απαιτούμενη σκληρότητα και ελαστικότητα.

Αντίστοιχα τα μαλακού τύπου «κουβέρτας» λόγω της μεγαλύτερης ευκαμψίας τους μπορούν να τοποθετηθούν πχ στο πάτωμα ή στην ράμπτα/θύρα εξόδου και σε πολλές περιπτώσεις αποτελούνται από στρώματα kevlar.

Σε περίπτωση διάτρησης της θωράκισης το στρώμα των Spall Liner απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της ζημιάς και των θραυσμάτων που δημιουργούνται. Ιδιαίτερα η αποτελεσματικότητά τους κατά θραυσμάτων υψηλής ταχύτητας (πιο επικίνδυνα για πρόκληση ακρωτηριασμών) είναι τέτοια που ο Αμερικανικός Στρατός τα υιοθέτησε σε όλα τα οχήματα της σειράς Μ113Α3.

Με τον τρόπο αυτό εξαλείφεται ο κίνδυνος πρόκλησης σοβαρών ζημιών από βομβδίδες 40 mm HEDP, RPG HE και πυρά από ισχυρά τυφέκια ελευθέρου σκοπευτή. Spall Liners μπορούν να τοποθετηθούν και στο δάπεδο των ΤΟΜΠ σώζοντας ζωές και αποφεύγοντας ακρωτηριασμούς σε περίπτωση διάτρησης του δαπέδου από έκρηξη νάρκης.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ