Μηχανικό Μάχης του ΕΣ: Το Όπλο που κερδίζει τις χερσαίες συγκρούσεις και έχει «ξεχαστεί»

Στην Ελλάδα, ερασιτεχνικά σκεπτόμενοι, θεωρούμε πως έχει σημασία μόνο ότι προκαλεί άμεσα πλήγματα στον εχθρό, όπως η Πολεμική Αεροπορία ή το Πολεμικό Ναυτικό και παραμελούμε άλλους κρίσιμους τομείς όπως το Μηχανικό Μάχης που χωρίς αυτό δεν μπορεί να κερδηθεί μία πολεμική σύγκρουση.

Το Μηχανικό Μάχης είναι το μόνο Όπλο του Στρατού Ξηράς που δεν είδε να ευοδώνεται έστω και ένα από τα μείζονα εξοπλιστικά προγράμματά των περασμένων δεκαετιών, με αποτέλεσμα σήμερα να αδυνατεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις την ώρα που ο αντίπαλος τουρκικός Στρατός στον Έβρο έχει εισάγει δεκάδες συστήματα σε υπηρεσία, για τη διενέργεια επιθετικών επιχειρήσεων.

Αξίζει να εξετάσουμε αναλυτικά τι επιδίωκε το Μηχανικό αλλά του το αρνήθηκαν πεισματικά οι στρατιωτικές ηγεσίας, που προτιμούσαν πάντα «φαντεζί» εξοπλιστικά προγράμματα, αφήνοντας πίσω άλλα που ίσως δεν είχαν «οικονομικό ενδιαφέρον», τι τελικά προμηθεύτηκε, τι διαθέτει και πώς προσπαθεί σήμερα να καλύψει τις εξοπλιστικές του ανάγκες.

Κύριος ρόλος του Όπλου του Μηχανικού στο θέατρο των επιχειρήσεων είναι η υποστήριξη των φίλιων δυνάμεων, μέσω της εκτέλεσης έργων της αρμοδιότητάς του, τα οποία διευκολύνουν τις κινήσεις και αυξάνουν τη μαχητική ικανότητά τους και αντίστροφα, παρεμποδίζουν τις κινήσεις του εχθρού και μειώνουν τη μαχητική του ισχύ.

Για να ανταποκριθεί το Μηχανικό στον ρόλο του, αναλαμβάνει την εκτέλεση έργων οργάνωσης εδάφους, συγκοινωνιών, παραλλαγής και παραπλάνησης.

Τα προγράμματα που υλοποιήθηκαν μέχρι το 2013

Το 1999 αγοράστηκαν 20 τροχοφόροι φορτωτές-εκσκαφείς τάφρων KOMATSU WB 93R-2. Τα χωματουργικά μηχανήματα αυτής της κατηγορίας είναι γνωστά στην καθομιλουμένη ως «JCBs» και οφείλουν το χαρακτηρισμό τους στο όνομα της συγκεκριμένης κατασκευάστριας εταιρείας που μέχρι πρόσφατα είχε διεθνώς, σχεδόν αποκλειστικό μονοπώλιο στη συγκεκριμένη κατηγορία χωματουργικών μηχανημάτων.

Οι συγκεκριμένοι φορτωτές-εκσκαφείς είναι ιαπωνικής προέλευσης, αλλά ιταλικής κατασκευής.
Την ίδια χρονική περίοδο αγοράστηκαν επίσης 20 ερπυστριοφόροι εκσκαφείς τάφρων τύπου VOLVO EC-210, σουηδικής προέλευσης.

Και οι δύο τύποι μηχανημάτων που απέκτησε το Μηχανικό είναι απλά χωματουργικά μηχανήματα εμπορίου, σαν και αυτά που συναντάμε σε ιδιωτικά εργοτάξια, και δεν ενσωματώνουν πρόσθετες επιχειρησιακές βελτιώσεις ή απαιτήσεις πέρα από τον χακί χρωματισμό τους.

Το 2000 υλοποιήθηκε η προμήθεια 10 συλλογών αρότρων πλήρους πλάτους FWMP (Full Width Mine plough), διάνοιξης διαδρόμων ναρκοπεδίων, κατασκευής της βρετανικής εταιρείας Pearson.
Τα άροτρα εγκαταστάθηκαν σε 10 άρματα Leopard 1V που διατέθηκαν από τα αποσυρόμενα του Όπλου των Τεθωρακισμένων.

Η εγκατάσταση των αρότρων επί των αρμάτων έγινε στις εγκαταστάσεις της ΕΛΒΟ στη Θεσσαλονίκη. Την επόμενη χρονιά, αφαιρέθηκαν από τα συγκεκριμένα άρματα τα πυροβόλα τους, προκειμένου αυτά να μην προσμετρούνται στην αριθμητική οροφή των αρμάτων που υποχρεούται να μην ξεπερνά η χώρα στο πλαίσιο της συνθήκης CFE (Conventional Forces Europe), για τη μείωση των εξοπλισμών στην Ευρώπη.

Το ίδιο έτος αγοράστηκαν εσπευσμένα για τη συγκρότηση ενός Λόχου Μηχανικού της ειδικής δύναμης μηχανικού (ETF: Engineer Task Force) της πολυεθνικής βαλκανικής ταξιαρχίας (σήμερα γνωστής ως SEEBRIG), τα παρακάτω χωματουργικά μηχανήματα:

– 5 τροχοφόροι φορτωτές KOMATSU WA 320-3Η (4X4) ιαπωνικής προέλευσης και γερμανικής κατασκευής.
– 9 ανατρεπόμενα οχήματα VOLVO FM-12 (8X4) σουηδικής κατασκευής 14 τόνων.
– 4 ισοπεδωτές Caterpillar 120H αμερικανικής προέλευσης και βραζιλιάνικης κατασκευής.
– 3 οδοστρωτήρες Vibromax W1105D γερμανικής προέλευσης και κατασκευής.

Το 2001 υπογράφηκε σύμβαση προμήθειας 36 ρυμουλκών μεταφοράς μηχανημάτων μηχανικού EΛΒΟ/Steyr 26S31 των 30 τόνων, συνολικού κόστους 5 εκατ. ευρώ περίπου.

Τα οχήματα παρελήφθησαν το επόμενο έτος αυξημένα κατά ένα, που προσφέρθηκε δωρεάν στο πλαίσιο των αντισταθμιστικών ωφελημάτων (ΑΩ) της συγκεκριμένης σύμβασης. Την ίδια χρονιά υλοποιήθηκε προμήθεια 19 πυροτεχνικών συσκευών διάνοιξης διαδρόμων πεζικού σε ναρκοπέδια, τύπου H-PEMBS γερμανικής κατασκευής.

Το 2003 αγοράστηκαν αρκετά χωματουργικά μηχανήματα. Συγκεκριμένα, το Μηχανικό προμηθεύτηκε:

– 19 προωθητές γαιών τύπου FIAT-KOBELCO (HITACHI) FD225, ιταλικής κατασκευής και 10 φορτωτές γαιών της ίδιας εταιρείας, συνολικού κόστους 4,25 εκατ. ευρώ.
– 20 φορτωτές-εκσκαφείς τάφρων τύπου ΝΕW HOLLAND LB-110, ολλανδικής προέλευσης, κόστους 1,18 εκατ. ευρώ.
– 19 ισοπεδωτές γαιών τύπου GUENTHER PAPERBURG AG HBM, κόστους 2,72 εκατ. ευρώ, γερμανικής προέλευσης.
– 6 εκσκαφείς τάφρων τύπου VOLVO EC-210, ύψους 757 χιλ. ευρώ, γερμανικής προέλευσης.

Το 2007 αγοράστηκαν 312 ερευνητές ναρκών τύπου VMH-3CS, γερμανικής κατασκευής, συνολικού κόστους 1,034 εκατ. ευρώ.

Κάπου εκεί τελειώνουν τα μεγάλα προγράμματα.

Τα υπάρχοντα μέσα Μηχανικού Μάχης

Το Μηχανικό γενικότερα διαθέτει περιορισμένους τύπους μέσων Μηχανικού Mάχης και σε λιγοστούς σχετικά αριθμούς. Αξίζει συνεπώς να τα αναφέρουμε, να τα περιγράψουμε αλλά και να μνημονεύσουμε το ιστορικό σχετικά με την απόκτησή τους.

Άρματα με Συλλογή Κυλίνδρων Διασπάσεως Ναρκοπεδίων

Στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, το Ελληνικό Μηχανικό προμηθεύτηκε 40 συλλογές κυλίνδρων διασπάσεως ναρκοπεδίων της ισραηλινής εταιρείας International Ordnance Systems. Οι 30 από αυτές εγκαταστάθηκαν σε άρματα Μ47 που διατέθηκαν από το Όπλο των Τεθωρακισμένων.

Οι υπόλοιπες 10 συλλογές κρίθηκε σκόπιμο να τηρούνται ως εφεδρικές για να αντικαταστήσουν κάποιες που τυχόν θα καταστραφούν κατά τις επιχειρήσεις.

Τη δεκαετία του ’90, και μετά τη δωρεάν παραλαβή μεγάλων αριθμών αρμάτων στο πλαίσιο της συνθήκης CFE, τα 30 άρματα Μ47 αντικαταστάθηκαν από 12 Μ60Α1 και 18 Μ48Α5.
Έτσι, επιτεύχθηκε κατά το δυνατόν η ομοιοτυπία υλικού μεταξύ των αρμάτων των μονάδων μηχανικού και των μονάδων τεθωρακισμένων με τις οποίες θα ενεργούσαν από κοινού σε περίπτωση επιχειρήσεων. Το 2001 αφαιρέθηκαν τα πυροβόλα και από τα άρματα φορείς κυλίνδρων διασπάσεως ναρκοπεδίων, έτσι ώστε και τα δεύτερα να μη προσμετρούνται στην καθοριζόμενη από τη συνθήκη CFE, οροφή αρμάτων.

Οι προμήθειες αρμάτων της τελευταίας τετραετίας (πρόγραμμα νέου άρματος και πρόγραμμα ενδιάμεσης λύσης) απέδωσαν 585 νέα άρματα Leopard 1 και 2 (170 Leopard 2HEL + 183 Leopard 2A4 + 232 Leopard 1A5). Αυτά, προστιθέμενα στα ήδη υπάρχοντα 269 Leopard 1A5, συγκροτούν μια δύναμη 854 αρμάτων της οικογενείας Leopard, που πλέον αποτελεί τα 2/3 του συνόλου του αρματικού μας δυναμικού.

Η γιγαντιαία αλλαγή της σύνθεσης τους στόλου των αρμάτων υποχρέωσε το Μηχανικό να ακολουθήσει. Έτσι αποφασίστηκε η εγκατάσταση των συλλογών κυλίνδρων διασπάσεως ναρκοπεδίων, επί σκαφών αρμάτων Leopard 1.

Οι σταδιακές αποσύρσεις των παλαιότερων (προερχόμενων από τα ολλανδικά αποθέματα) 170 Leopard 1V και των αρχικών 106 Leopard 1GR έδωσαν μια τέτοια ευκαιρία.

Ήδη ένας σημαντικός αριθμός συλλογών έχει εγκατασταθεί επί αρμάτων Leopard 1V. Επίσης, έχει δρομολογηθεί η εγκατάσταση των υπόλοιπων συλλογών (συμπεριλαμβανομένων και των 10 εφεδρικών) επί σκαφών αρμάτων Leopard 1GR. Συνεπώς, πολύ σύντομα το Μηχανικό θα αποκτήσει 40 άρματα εξοπλισμένα με κυλίνδρους διασπάσεως ναρκοπεδίων, τα οποία, προστιθέμενα στα 10 που ήδη διατίθενται εξοπλισμένα με άροτρα διασπάσεως ναρκοπεδίων, συγκροτούν μια αξιόλογη και ομοιογενή δύναμη αρμάτων διασπάσεως ναρκοπεδίων.

Άρματα φορείς αρότρων εκκαθάρισης ναρκοπεδίων

Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι μονάδες Μηχανικού απέκτησαν, από το 2000, 10 συλλογές αρότρων πλήρους πλάτους FWMP, διάνοιξης διαδρόμων ναρκοπέδιων, εγκατεστημένων επί αρμάτων Leopard 1V. Τα άρματα φορείς αρότρων αποτελούν πολύτιμα μέσα διάσπασης ναρκοπεδίων, ο δε αριθμός θα πρέπει να είναι μεγαλύτερος ή τουλάχιστον ίσος με τον αντίστοιχο των αρμάτων φορέων κυλίνδρων διασπάσεως ναρκοπεδίων.

Αυτό απαιτείται διότι οι διεθνείς πρακτικές προβλέπουν πρώτα διάνοιξη του ναρκοπεδίου με άροτρα ή πυροτεχνικά μέσα και στη συνέχεια πιστοποίηση της καθαρότητας της ζώνης που διανοίχτηκε με τη διέλευση άρματος φορέα κυλίνδρων. Με άλλα λόγια, κύλινδροι και άροτρα επιβάλλεται να ενεργούν από κοινού, αλλιώς υφίσταται αυξημένος κίνδυνος εξουδετέρωσης ή καταστροφής των πρώτων.

Γεφυροφόρα Άρματα

Ο Ελληνικός Στρατός προμηθεύτηκε για πρώτη φορά άρματα φορείς γεφυρών εφόδου στις αρχές της δεκαετίας του ’70.

Συγκεκριμένα, αποκτήθηκαν 12 γεφυροφόρα άρματα με σκάφος Μ60Α1, αμερικανικής προέλευσης, τα οποία και διατέθηκαν σε μονάδες αρμάτων. Τα 12 άρματα ήσαν και τα μόνα που διέθετε ο Στρατός μας για 20 περίπου χρόνια.

Η Ελλάδα έπρεπε να περιμένει μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν, στο πλαίσιο εφαρμογής της συνθήκης CFE, παρέλαβε δωρεάν 22 γεφυροφόρα άρματα M48A2C, προερχόμενα από τις Ένοπλες Δυνάμεις της πρώην Δυτικής Γερμανίας.

Και οι δύο τύποι γεφυροφόρων αρμάτων χρησιμοποιούν τον ίδιο τύπο αναδιπλουμένης γέφυρας, κλάσεως 60 τόνων, μήκους 19 μ., που γεφυρώνει άνοιγμα 18 μέτρων σε χρόνο λιγότερο από 5 λεπτά. Η γέφυρα δύναται να χρησιμοποιηθεί και από άρματα 3ης γενιάς (κλάσεως 70), όταν το γεφυρούμενο άνοιγμα δεν ξεπερνά τα 15 μέτρα. Σήμερα και τα 32 γεφυροφόρα άρματα ανήκουν ανά δύο στις επιλαρχίες αρμάτων.

Τα γεφυροφόρα άρματα M48A2C εκσυγχρονίστηκαν στο 304 Προκεχωρημένο Εργοστάσιο Βάσεως (ΠΕΒ). Συγκεκριμένα, αντικαταστάθηκαν τα παλαιά βενζινοκίνητα σκάφη Μ48Α2C με νεότερα πετρελαιοκίνητα τύπου Μ48Α5. Επάνω σε κάθε νέο σκάφος εγκαταστάθηκε η συλλογή γέφυρας των παλαιότερων γεφυροφόρων Μ48Α2C.

H εργοστασιακή αυτή τροποποίηση αξιοποίησε κατά τον καλύτερο τρόπο τα πλεονάζοντα σκάφη αρμάτων Μ48Α5 και απέφερε στον Ελληνικό Στρατό, 22 αξιόπιστα γεφυροφόρα άρματα με σχεδόν μηδενικό κόστος.

Η σύμβαση προμήθειας των 170 νέων αρμάτων μάχης Leopard 2HEL προέβλεπε  μεταξύ άλλων και την προμήθεια οκτώ νέων γεφυροφόρων τύπου Leopard 1 Leguan.

Η γέφυρα Leguan είναι η πλέον σύγχρονη γέφυρα εφόδου ανά τον κόσμο. Αναπτύσσεται συρταρωτά και όχι ψαλιδωτά, οπότε να εκθέτει πολύ μικρότερο όγκο (και συνεπώς πολύ μικρότερο στόχο) κατά την ανάπτυξή της. Γεφυρώνει άνοιγμα 26 μέτρων (!) και είναι κλάσεως 70 τόνων, με συνέπεια να μπορεί να εξυπηρετεί και τα νέα βαρέα άρματα.

Για τη μείωση του κόστους προμήθειας, οι νέες γέφυρες εγκαταστάθηκαν σε σκάφη αρμάτων Leopard 1GR που είχαν ήδη αποσυρθεί.

Τα σκάφη αξιοποιήθηκαν εργοστασιακά στην Ελλάδα, στο 304 ΠΕΒ, και στη συνέχεια εστάλησαν στη Γερμανία για τη διασκευή τους και την εγκατάσταση των γεφυρών.

Η διακρατική συμφωνία με τη Γερμανία για την προμήθεια αρμάτων της ενδιάμεσης λύσης περιλαμβάνει, πέραν των 183 αρμάτων Leopard 2A4 και των 150 Leopard 1A5, και 10 γεφυροφόρα άρματα Leopard 1 Biber.

Ο συγκεκριμένος τύπος γεφυροφόρου άρματος είναι αυτός που διαθέτει σήμερα ο Γερμανικός Στρατός και αποτελεί τον πρόγονο του υπερσύγχρονου Leguan.

To Biber είναι ένα σύγχρονο γεφυροφόρο, με συρταρωτά αναπτυσσόμενη γέφυρα, γεφυρώνει άνοιγμα 22 μέτρων και είναι κλάσεως 60 τόνων.

Τα άρματα θα αξιοποιηθούν εργοστασιακά στη Γερμανία και οι πρώτες παραλαβές αναμένονται εντός του 2007.

Η άφιξη των 10 επιπλέον γεφυροφόρων, πρόκειται να αποδεσμεύσει αντίστοιχο αριθμό παλιότερων γεφυροφόρων που θα προστεθούν στα οκτώ γεφυροφόρα που αποδεσμεύτηκαν από την άφιξη των Leguan.

Η αποδέσμευση των 18 αυτών αρμάτων από τις μονάδες τεθωρακισμένων αποτελεί ιδιαίτερα καλή εξέλιξη για το Όπλο του Μηχανικού, αφού τα συγκεκριμένα άρματα επίκειται να διατεθούν σε μονάδες Μηχανικού που «διψούν» για μέσα μηχανικού μάχης.

Πυροτεχνικά μέσα διάσπασης ναρκοπεδίων

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, ο Ελληνικός Στρατός εισήγαγε σε χρήση τα πρώτα μεγάλα πυροτεχνικά μέσα διάσπασης ναρκοπεδίων.

Είχε προηγηθεί λίγα χρόνια πριν η προμήθεια ικανού αριθμού μικρών φορητών πυροτεχνικών μέσων διάσπασης ναρκοπεδίου τύπου MEREX. Οι τελευταίες διανοίγουν διαδρόμους μικρού πλάτους για τη διέλευση πεζοπόρων τμημάτων. Τα πυροτεχνικά μέσα αποτελούνται από σειρά ή σειρές εκρηκτικών, τοποθετημένες σε εύκαμπτο σωλήνα που εκτοξεύεται εντός του ναρκοπεδίου από μικρό πύραυλο.

Τα εκρηκτικά, αναπτυσσόμενα εντός του ναρκοπεδίου σε ικανό μήκος, πυροδοτούνται, παράγοντας μεγάλο ωστικό κύμα που προκαλεί την έκρηξη τυχόν ναρκών που βρίσκονται σε μικρή απόσταση εκατέρωθεν. Έτσι, δημιουργείται μια «καθαρή» λωρίδα γης από την οποία μπορούν να διέλθουν είτε πεζοπόρα είτε μηχανοκίνητα τμήματα.

Τα πυροτεχνικά μέσα που δημιουργούν διαδρόμους για τη διέλευση πεζών οπλιτών είναι συνήθως φορητά και μικρής σχετικά ικανότητας.

Αντίθετα, τα μεγάλα πυροτεχνικά μέσα που προορίζονται για τη δημιουργία διαδρόμων για μηχανοκίνητα τμήματα φέρονται λόγω μεγέθους είτε σε ειδικά ρυμουλκούμενα είτε επί ερπυστριοφόρων ή αρμάτων που αποτελούν και τους φορείς εκτόξευσης.
«Γιγαντιαία έχιδνα» (Giant Viper) είναι η εμπορική ονομασία των μεγάλων πυροτεχνικών μέσων, βρετανικής προέλευσης, που διαθέτει ο Ελληνικός Στρατός.

Φέρονται ανά ένα επί ρυμουλκούμενων που έλκονται από ερπυστριοφόρα Μ113. Πυροδοτούνται από ειδική διάταξη (ελληνικής επινόησης) μέσα από τα ερπυστριοφόρα, παρέχοντας έτσι αυξημένη προστασία στους χειριστές τους κατά την κρίσιμη στιγμή της εκτόξευσής τους.

Κάθε «γιγαντιαία έχιδνα» εκκαθαρίζει διάδρομο πλάτους 7 μ. περίπου και μήκους τουλάχιστον 180 μ.

Όλα τα πυροτεχνικά μέσα διάσπασης ανήκουν σε μονάδες Μηχανικού. Το 2001 αγοράστηκαν 19 πυροτεχνικές συσκευές διάνοιξης διαδρόμων πεζικού, τύπου H-PEMBS, γερμανικής κατασκευής.

Ο αριθμός κρίνεται μικρός, και σίγουρα είναι αναγκαία η προμήθεια πρόσθετων συσκευών.
Τα προγράμματα που δεν υλοποιήθηκαν

Το προηγούμενο ΕΜΠΑΕ 2000-2005 περιείχε τρία μόλις προγράμματα για το Όπλο του Μηχανικού (οχήματα μάχης μηχανικού, συλλογές γεφύρωσης ξηρών κωλυμάτων, σύγχρονες νάρκες). Δυστυχώς, κανένα από αυτά δεν υλοποιήθηκε τελικά, αν και για δύο είχαμε κάποιες εξελίξεις όπως αναφέρονται παρακάτω.

α) Προμήθεια τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης μηχανικού (ΤΟΜΜΧ)
Η απόκτηση οχημάτων μάχης μηχανικού ή ΤΟΜΜΧ αποτελεί πάγιο αίτημα του Όπλου του Μηχανικού για περισσότερο από μία δεκαετία. Η σχεδιαζόμενη προμήθεια είχε περιληφθεί στο προηγούμενο ΕΜΠΑΕ 2000-2005, αλλά δεν υλοποιήθηκε. Οι συνολικές ανάγκες του Ελληνικού Μηχανικού ανέρχονται σε 32 ΤΟΜΜΧ και σχεδιάζεται να καλυφθούν, τόσο με την προμήθεια μεταχειρισμένων, όσο και με την προμήθεια νέων.

Το 2003 προσφέρθηκαν 14 μεταχειρισμένα άρματα μηχανικού, τύπου Dachs 2 από τα αποθέματα του Γερμανικού Στρατού. Αυτά επιθεωρήθηκαν από στελέχη του Ελληνικού Στρατού, και κρίθηκε σκόπιμη η αγορά τους.
Το Dachs 2 αποτελεί βελτιωμένη έκδοση του απλού Dachs που εισήλθε σε χρήση στο Γερμανικό Στρατό τη δεκαετία του ’70.

Τη δεκαετία του ’80, οι Γερμανοί προχώρησαν σε αναβάθμιση αριθμού Dachs σε Dachs 2. Η αναβάθμιση κατά κύριο λόγο αφορούσε την αντικατάσταση του περιστρεφόμενου ανυψωτικού ιστού με βραχίονα εκσκαφής τάφρων.

Το Dachs 2 είναι «χτισμένο» επάνω σε σκάφος Leopard 1 και διαθέτει το ίδιο συγκρότημα ισχύος (κιβώτιο και κινητήρα) και το ίδιο σύστημα ανάρτησης (ερπύστρια, εδαφικοί, κινητήριοι τροχοί κλπ) με το άρμα μάχης.

Ο κύριος εξοπλισμός του περιλαμβάνει βραχίονα εκσκαφής τάφρων και λεπίδα (μαχαίρι) προώθησης γαιών.

Με αυτόν μπορεί να απομακρύνει εμπόδια, να διευθετεί εδαφικές ανωμαλίες, να μπαζώνει τάφρους, να σκάβει οχυρωματικές θέσεις, και γενικά να εκτελεί ποικιλία χωματουργικών εργασιών στο πεδίο της μάχης. Φυσικά, όλες οι παραπάνω εργασίες γίνονται με το πλήρωμα υπό προστασία θώρακα.

Το Dachs 2 εντάσσεται άνετα σε φάλαγγες τεθωρακισμένων, αφού κινείται με τις ίδιες δυνατότητες, και κυρίως με την ίδια ταχύτητα με τα υπόλοιπα άρματα της οικογένειας Leopard 1.

Η αγορά των Dachs 2 θα κοστίσει περί τα 5,5 εκατ. ευρώ και υλοποιούμενη θα εξασφαλίσει την ομοιοτυπία των μέσων των μονάδων μηχανικού των τεθωρακισμένων ή μηχανοκίνητων ταξιαρχιών που εξοπλίζονται με άρματα Leopard 1A5. Για τις ταξιαρχίες που θα εξοπλιστούν με τα νέα άρματα Leopard 2HEL και τα Leopard 2A4, σχεδιάζεται η απόκτηση νέων αρμάτων Μηχανικού βελτιωμένων δυνατοτήτων.

Εκτιμάται ότι και σε αυτή την προμήθεια θα επιδιωχθεί ομοιοτυπία υλικού. Τα τελευταία τρία χρόνια αναπτύχθηκε ένα νέο άρμα μηχανικού από τη γερμανική εταιρεία Rheinmetall Land Systems επί σκάφους Leopard 2.

Η εμπορική ονομασία του νέου άρματος είναι Kodiak PiΡz 3 και αναπτύχθηκε για να καλύψει αντίστοιχη υφιστάμενη ανάγκη του Ελβετικού Στρατού, που πρόσφατα παρήγγειλε 12 νέα άρματα Μηχανικού ομοιότυπα με τα εν χρήσει άρματα μάχης Leopard 2.

Η σχετική σύμβαση, ύψους 58 περίπου εκατ. ευρώ, υπογράφηκε τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους.

Το Kodiak PiΡz 3 συγκρινόμενο με το Dachs 2 υπερέχει συνολικά του δεύτερου. Η καταλυτική του υπεροχή εστιάζεται σε δύο κυρίους τομείς.

Το Kodiak διαθέτει εκσκαφέα τάφρων ιδιαίτερα μεγάλων δυνατοτήτων, εγκατεστημένο στο κέντρο του εμπρός μέρους του σκάφους και όχι στην αριστερή μεριά, όπως στο Dachs 2.

Η λεπίδα του γαιοπροωθητή είναι ιδιαίτερα ενισχυμένη και ρυθμίζεται και ως προς την πλάγια κλίση της, διευκολύνοντας έτσι την εκκαθάριση ή διευθέτηση ενός δρομολογίου χωρίς να χρειάζεται αλλεπάλληλες διελεύσεις, όπως τα άρματα με σταθερή λεπίδα, σαν το Dachs 2.

β) Προμήθεια συλλογών γεφύρωσης ξηρών κωλυμάτων

Το 2003 το ΓΕΣ εκδήλωσε επίσημα ενδιαφέρον και εξέδωσε αρχική εντολή για την προμήθεια 32 συλλογών ξηράς γεφύρωσης με δυνατότητα ζεύξης 39 τουλάχιστον μέτρων η καθεμία. Με τον όρο «συλλογή ξηράς γεφύρωσης» προσδιορίζεται το υλικό ζεύξης που δεν χρειάζεται να επιπλέει στο νερό για τη γεφύρωση ενός χάσματος. Η αξία του προγράμματος είχε προϋπολογιστεί σε 44 εκατ. ευρώ.

Η σχετική διαδικασία της προμήθειας προχώρησε και κατατέθηκαν σχετικές προσφορές από τέσσερις εταιρείες, αλλά τελικά το πρόγραμμα «βάλτωσε» χωρίς επίσημη δικαιολογία.
 

Στο δεκαπενταετές πρόγραμμα (ΔΕΣΕΣ 2005-2020, το οποίο έχει καθαρή θεωρητική και… ιστορική αξία πλέον) προβλέπονταν πιστώσεις, ύψους 52 εκατ. ευρώ για μόλις 6 συλλογές ξηράς γεφύρωσης.

Συνεπώς, εικάζεται ότι ο προϋπολογισμός του ακυρωθέντος προγράμματος ήταν ιδιαίτερα χαμηλός, κι έτσι η υλοποίηση του όλου προγράμματος ήταν ανέφικτη.

Ο Ελληνικός Στρατός διαθέτει σήμερα ως βασικά υλικά γεφύρωσης ξηρών κωλυμάτων τις συλλογές γεφυρών Bailey M2 και τις σταθερές συλλογές γεφυρών Μ4Τ6.

Οι γέφυρες Bailey είναι κατασκευής της δεκαετίας του ’40 και οι σταθερές Μ4Τ6 είναι μόλις 10 χρόνια νεότερες. Αποτελούνται από αξιόπιστα υλικά που, παρά την ηλικία τους, μπορούν ακόμη να χρησιμοποιηθούν για κάλυψη των αναγκών γεφύρωσης. Το πλέον σημαντικό μειονέκτημά τους αποτελεί ο πολύ μεγάλος όγκος, το πολύ μεγάλο βάρος των υλικών τους και η πληθώρα εξαρτημάτων που τις αποτελούν. Αυτό με τη σειρά του συνεπάγεται πολλά μέσα, και κυρίως πολύ ανθρώπινο δυναμικό, τόσο για την καθέλκυση, όσο και για την αποκαθέλκυσή τους.

γ) Προμήθεια σύγχρονων διασκορπιζόμενων ναρκών και μέσων διασκορπισμού

Το 2001 αποφασίστηκε η προμήθεια 23 μεταχειρισμένων συστημάτων διασκορπισμού ναρκών τύπου Skorpion και 27.600 διασκορπιζόμενων ναρκών, από τα αποθέματα του Γερμανικού Στρατού.

Το σύστημα Skorpion φέρεται επί ερπυστριοφόρου οχήματος Μ548GA1, της οικογένειας του Μ113, που στο πίσω μέρος του φέρει εγκατεστημένες έξι μονάδες διασκορπισμού ναρκών ΑΤ2 της γερμανικής εταιρείας Dynamit Nobel.

Η κάθε μονάδα εκτόξευσης μεταφέρει 100 αντιαρματικές νάρκες ΑΤ2, και το όχημα συνολικά μεταφέρει 600 νάρκες. Το Skorpion, κινούμενο με ταχύτητα 40 χιλιομέτρων την ώρα, στρώνει σε πέντε λεπτά ναρκοπέδιο μήκους 1.500 μέτρων, πλάτους 50 μέτρων και πυκνότητας 0,4 ναρκών ανά μέτρο μετώπου.

Η συγκεκριμένη προμήθεια καθυστέρησε επί μακρόν λόγω των αμερικανικών αντιρρήσεων για την έκδοση πιστοποιητικού τελικού χρήστη των ερπυστριοφόρων φορέων, που είναι αμερικανικής προέλευσης. Τελικά, το 2005, οι αμερικάνικες αντιρρήσεις ήρθησαν, αλλά το ΓΕΣ είχε ήδη διαφοροποιήσει τις προθέσεις του.

Αποφάσισε να αγοράσει πιο σύγχρονα συστήματα στρώσης ναρκών από τα προσφερθέντα Scorpion. Το κύριο μειονέκτημα των Skorpion εντοπίζεται στο μικρό εύρος του ναρκοπεδίου που δημιουργούν.

Τα πλέον σύγχρονα συστήματα εκτοξεύουν τις νάρκες σε αποστάσεις μέχρι και 200 μέτρα εκατέρωθεν του οχήματος, δημιουργώντας έτσι ναρκοπέδιο μετωπικού βάθους μέχρι και 400 μέτρων.

Συνεπώς, τα σύγχρονα μέσα μπορούν να στρώνουν ναρκοπέδιο μεγάλου πλάτους με μία και μόνη διέλευση. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το γαλλικό σύστημα τύπου Minotaur της εταιρείας Nexter (πρώην GIAT) στρώνει ναρκοπέδιο διαστάσεων 250 x 2.500 μέτρων σε λιγότερο από πέντε λεπτά. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι στον ίδιο χρόνο το Skorpion θα έστρωνε ναρκοπέδιο έκτασης 75 στρεμμάτων και το Minotaur, 625 στρεμμάτων.

Η υπεροχή είναι προφανής και δικαιολογεί απόλυτα την πρόσφατη απόφαση του Μηχανικού για την απόκτηση νεότερου συστήματος.

Σημαντική παράμετρο για τον περιορισμό του κόστους του προγράμματος αποτελεί η επιλογή του φορέα (τροχοφόρου ή ερπυστριοφόρου) πάνω στον οποίο θα εγκατασταθούν τα νέα συστήματα διασκορπισμού ναρκών. Όμως, ο μεγάλος αριθμός των αποσυρόμενων αρμάτων της οικογενείας Leopard 1 (εκδόσεις GR και V) παρέχει μια καλή ευκαιρία για υιοθέτηση ενός ήδη διατιθέμενου ερπυστριοφόρου φορέα που θα εξασφαλίζει ομοιοτυπία, ευκολία υποστήριξης και χαμηλό κόστος.
Τα μέσα των λόχων Μηχανικού

Οι σχηματισμοί επιπέδου ταξιαρχίας αποτελούν τους βασικούς σχηματισμούς διεξαγωγής των επιχειρήσεων. Είναι οι σχηματισμοί που θεωρούνται ικανοποιητικά αυτάρκεις σε μέσα για την εκπλήρωση των αποστολών τους. Κάθε τεθωρακισμένη και μηχανοκίνητη ταξιαρχία διαθέτει, μεταξύ άλλων, και έναν λόχο Μηχανικού, με κύρια αποστολή την υποστήριξη από πλευράς μηχανικού του επιχειρησιακού της έργου.

Σήμερα, οι συγκεκριμένοι λόχοι μηχανικού διαθέτουν κατά κύριο λόγο υλικά παρόμοια με αυτά ενός κοινού χωματουργικού εργοταξίου, όπως οι κοινοί προωθητές γαιών, οι λαστιχοφόροι φορτωτές, οι ισοπεδωτές και τα ανατρεπόμενα οχήματα.

Τα μέσα αυτά  ανήκουν αποκλειστικά σε αυτό που αποκαλούμε «Μηχανικό Κατασκευών» και δεν θα έπρεπε να διατίθενται στις μηχανοκίνητες ή τεθωρακισμένες ταξιαρχίες που έχουν αποκλειστικά ανάγκη από «Μηχανικό Μάχης».

Σε άλλους Στρατούς, τέτοια μέσα διατίθενται από τα τάγματα μηχανικού γενικής υποστήριξης, που ανήκουν σε σχηματισμούς επιπέδου Σώματος Στρατού. Άλλωστε, η κατασκευή, η αποκατάσταση και η συντήρηση των πάσης φύσεως δρομολογίων αποτελεί δική τους ευθύνη.

Οι λόχοι Μηχανικού των ελληνικών μηχανοκινήτων και τεθωρακισμένων ταξιαρχιών διαθέτουν και άλλα μέσα, πέραν αυτών που αναφέρθηκαν. Συγκεκριμένα, οι λόχοι διαθέτουν μικρό αριθμό πτυσσόμενων γεφυρών, ίδιες με αυτές που φέρονται από γεφυροφόρα άρματα των μονάδων αρμάτων.

Οι μονάδες Μηχανικού απλά τις τηρούν για να τις μεταφέρουν στο πεδίο της μάχης, όταν οι αντίστοιχες των τεθωρακισμένων θα καθελκυστούν και θα υπάρχει ανάγκη για πρόσθετες γέφυρες.

Οι λόχοι μηχανικού διαθέτουν επίσης αριθμό Μ113, στα οποία επιβαίνουν οι ομάδες μηχανικού Μάχης που τίθενται υπό διοίκηση στα μηχανοκίνητα τάγματα πεζικού και τις επιλαρχίες αρμάτων.
Τέλος, οι λόχοι διαθέτουν δύο άρματα φορείς αρότρων διασπάσεως ναρκοπεδίων, ανά δύο άρματα φορείς κυλίνδρων και περιορισμένο αριθμό πυροτεχνικών μέσων.