Τα ελληνικά Hurricane στην Μέση Ανατολή με τις 335 και 336 ΜΔ

Η ιστορία του αεροσκάφους Hurricane στην Ελληνική Βασιλική Αεροπορία (ΕΒΑ) είναι συνυφασμένη με τις Μοίρες Δίωξης 335 και 336.

Στο πλαίσιο της ανασυγκρότησης της Αεροπορίας στη Μέση Ανατολή οργανώθηκαν αρχικά τρεις Μοίρες, που υπήχθησαν επιχειρησιακά στη RAF. Πρώτα  οργανώθηκε η 13η Μοίρα Ελαφρού Βομβαρδισμού (ΜΕΒ), με δύναμη 5 αεροπλάνων Anson Mk I τα οποία είχαν διαφύγει από την Ελλάδα, λίγο πριν την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα. Η Μοίρα ανέλαβε αποστολές από τον Ιούνιο του 1941, ενώ το Νοέμβριο παρέλαβε αεροσκάφη Bristol Blenheim MkIV, τα οποία ανέλαβαν κυρίως ανθυποβρυχιακές αποστολές, ενώ τον Ιανουάριο του 1943 ενισχύθηκε και με Bristol Blenheim MkV Bisley.

Η ίδρυση της 335ης Μοίρας Διώξεως τον Οκτώβριο του 1941 γίνεται αφορμή για την παραχώρηση των πρώτων Hurricane MkI.  Αν και από τα παλαιότερα μοντέλα του τύπου σε υπηρεσία και τα περισσότερα βετεράνοι της μάχης της Αγγλίας,  τα αεροσκάφη υπηρέτησαν εντατικά με την 335Μ για ένα χρόνο, οπότε και αντικαταστάθηκαν από τα περισσότερο ικανά Hurricanes Mk II, τον Σεπτέμβριο του 1942.

Τα αεροσκάφη  ήταν βαμμένα στην παραλλαγή της ερήμου και έφεραν ελληνικά εθνόσημα σε όλες τις θέσεις εκτός από τις επάνω πτέρυγες, όπου κατά περίεργο λόγο διατηρήθηκαν τα εθνόσημα της RAF. Στις πλευρές της ατράκτου ήταν βαμμένα τα κωδικά «FG» πριν το εθνόσημο σε λευκό χρώμα, ενώ το διακριτικό γράμμα του αεροσκάφους ακολουθούσε μετά το εθνόσημο, σε ορισμένες περιπτώσεις στο Ελληνικό αλφάβητο.

Ο αρχικός εξοπλισμός της 335 Μοίρας ήταν 16 Hurricane IIc, ένα ποσοστό των οποίων έφερε δεξαμενές για μεγάλη εμβέλεια που ποίκιλαν ανάλογα με τις ανάγκες. Στις 25 Φεβρουαρίου θα ιδρυθεί η 336Μ η οποία θα εφοδιαστεί και αυτή με αεροσκάφη Hurricane Mk II.

Και οι δύο Μοίρες με έδρα τα σκονισμένα «αεροδρόμια» ουσιαστικά επίπεδες εκτάσεις εδάφους, της Αιγύπτου θα ξεκινήσουν να αναλαμβάνουν αποστολές συνοδείας νηοπομπών, πολυβολισμών στόχων εδάφους και γενικότερα αποστολών δευτερεύουσας σημασίας κάτι που φυσικά είχε συγκεντρώσει τη δυσαρέσκεια των πιλότων των Μοιρών.

Το πρόβλημα πήγαζε, για άλλη μια φορά, από την αλλοπρόσαλλη τακτική και πολιτική της RAF στην οποία υπαγόταν διοικητικά οι Μοίρες της ΕΒΑ και η οποία για άγνωστο λόγο είχε ως στόχο την σχετική υποβάθμιση του ρόλου των ελληνικών αεροπλάνων στον πόλεμο. Η πρώτη πολεμική αποστολή της 335 Μοίρας πραγματοποιείται στις 7 Οκτωβρίου του 1942.

Δώδεκα Hurricane Ι με επικεφαλής τον Διοικητή της Επισμηναγό Ι. Κέλλα απογειώθηκαν για την πρώτη αποστολή αναγνώρισης στο μέτωπο του El Alamein, καλύπτοντας την 33η Μοίρα της RAF.

Τα αεροσκάφη επέστρεψαν σώα στη βάση τους, και η Μοίρα έλαβε το βάπτισμα του πυρός στη Μάχη. Στη διάρκεια της μάχης οι Έλληνες αεροπόροι πετούν αποστολές προσβολής επιγείων στόχων εκείθεν της γραμμής του μετώπου και κάλυψης των βρετανικών δυνάμεων με εξαντλητικούς ρυθμούς, εξορμώντας από τα πεδία από/προσγείωσης LG 85, LG 37, LG 13 και το LG 121, κοντά στο Sidi Barrani.

Η επόμενη κύρια αποστολή η οποία και θα γράψει ιστορία, όχι τόσο πολύ για τα αποτελέσματα, όσο για τον συμβολισμό της ήταν στις 28 Οκτωβρίου του ίδιου έτους όταν 12 Hurricane Ι επιχειρώντας από την Αίγυπτο θα βομβαρδίσουν το στρατηγείο των ιταλικών δυνάμεων στην Λιβύη.

Στη Μοίρα θα πανηγυρίσουν για την αποστολή καθώς όλοι επέστρεψαν σώοι καθώς οι απώλειες περιορίστηκαν μόνο στα αεροσκάφη. Ένα καταστρέφεται ολοσχερώς, ένα άλλο πραγματοποιεί αναγκαστική προσγείωση και τέσσερα παραδίδονται στους τεχνικούς με ζημιές που ποικίλουν σε μέγεθος. Το Φεβρουάριο του 1943 θα ξεκινήσουν οι πλέον βαρετές αποστολές, βρετανικής εμπνεύσεως και αυτές, για τους Έλληνες Αεροπόρους που διψούσαν για δράση. Συνοδεία νηοπομπών, οι οποίες συνοδεύτηκαν και από αχρείαστες απώλειες.

Οι αποστολές στην Κρήτη

Με την ίδρυση της 336ΜΔ και τον εξοπλισμό με τα νεότερα Hurricane Mk II, εφοδιασμένα με 4 πυροβόλα των 20 χλστ. οι δύο ελληνικές Μοίρες θα μετάσχουν στις 23 Ιουλίου του 1943 στην πρώτη επιθετική αναγνώριση και προσβολή γερμανικών στόχων στην Κρήτη. Στην επιχείρηση με το όνομα «Θέτις» εκτός από τις 335 και 336 θα συμμετάσχουν και οι βρετανικές 74η, 94η, 213η,  238η , 451η , 227η και 252η (Hurricane, Spitfire και Beaufighter) συμμετείχαν στην εκτέλεση της επιχείρησης. 

Τα ελληνικά αεροσκάφη με συνεχείς βυθίσεις προσέλαβαν καταυλισμούς, πολυβολεία και στρατιωτικά οχήματα, ενώ έπληξαν στόχους στον Άγιο Νικόλαο και το Ηράκλειο. Από τα 100 και πλέον συμμαχικά αεροπλάνα απωλέσθησαν περίπου 30, ενώ η ΕΒΑ έχασε τέσσερις χειριστές. Το προσωπικό των Ελληνικών Μοιρών 335 και 336 δέχθηκε τα συγχαρητήρια της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας για την επιτυχημένη αποστολή.

Τον Νοέμβριο του 1943 ξεκίνησαν ξανά οι αποστολές εναντίον γερμανικών στόχων στην Κρήτη στο πλαίσιο της επιχείρησης “Sociable” και σε αυτές συμμετείχαν αεροσκάφη και από τις δύο Μοίρες. Οι αποστολές θα ξεκινήσουν στις9 Νοεμβρίου και θα σταματήσουν στις 17 του ίδιου μήνα.

O Νοέμβριος του 1943 ήταν ο μήνας επανέναρξης των επιχειρήσεων της ΕΒΑ, πάνω από την κατεχόμενη τότε Κρήτη. Από τα αεροδρόμια και τα πεδία προσγείωσης της Βορείου Αφρικής, οι Ελληνικές Μοίρες Διώξεως κατάφεραν σημαντικά πλήγματα στις γερμανικές δυνάμεις, ενώ οι Έλληνες αεροπόροι πέτυχαν 3 (σύμφωνα με αναφορές) καταρρίψεις γερμανικών αεροσκαφών.

Στις 13 Νοεμβρίου, τέσσερα Hurricane της 335 ΜΔ απογειώνονται από το L.G.121 στη Λιβύη και πραγματοποιούν  πολυβολισμό γερμανικού στόχου στην Κρήτη. Το ίδιο πραγματοποιούν και ισάριθμα αεροσκάφη της 335Μ  την ίδια ημέρα. Μετά την επιτυχή επιχείρηση στην κοιλάδα της Μεσσαράς, ο χειριστής Αρχισμηνίας Γ. Τζούβαλης υποχρεώνεται σε αναγκαστική προσγείωση, αιχμαλωτίζεται όπου και θα παραμείνει  σε στρατόπεδο αιχμαλώτων  στη Γερμανία ως το τέλος του πολέμου.

Η πιο άτυχη στιγμή της επιχείρησης ήταν στις 14 Νοεμβρίου όταν 4 αεροσκάφη της 336 απογειώθηκαν από τη βάση τους στην Βόρεια Αφρική για να πλήξουν τον στόχο Νο.8 που ήταν η Οδός Ιεράπετρα – Καστέλι. Στις 08:25 απογειώθηκαν από το πεδίο LG.121 δύο ζευγάρια Hurricane ΙΙc. Το πρώτο το αποτελούσαν ο Υποσμηναγός Ευάγγελος Καρύδης και ο Σμηνίας Δημήτριος Σαρσώνης. Στο άλλο ήταν ο Υποσμηναγός Κωνσταντίνος Ψιλόλιγνος στο και ο Σμηνίας Γεώργιος Μαδεμλής.

Ο Σαρσώνης και ο Ψιλόλιγνος θα σκοτωθούν. Ο Καρύδης και ο Μαδεμλής θα πιαστούν αιχμάλωτοι και θα σταλούν σε στρατόπεδο στη Γερμανία.  Η τελευταία αποστολή των ελληνικών Hurricane θα πραγματοποιηθεί από την 335 στις 17 Νοεμβρίου.

Την ημέρα εκείνη απογειώθηκαν από το LG121, στις 08.25 ο Επισμηναγός Θεοφάνης Μεταξάς και ο Σμηνίας Δημήτριος Βαρβέρης. Θα επιστρέψουν στις 11:40. Λίγο αργότερα, στις 12:00, Θα απογειωθούν από το ίδιο μέρος ο Υποσμηναγός Χρήστος Καλογερίδης και ο Ανθυποσμηναγός Ανδρέας Πετράκης. Κι αυτοί θα επιστρέψουν σώοι, στο Gambut όμως, στις 15:25.

Αυτή ήταν και η σύντομη αλλά πυκνή δράση ιστορία των Hurricane στην υπηρεσία των 335 και 336ΜΔ. Τα αεροσκάφη στη συνέχεια θα αντικατασταθούν στα τέλη του 1943 από ακόμη ένα παλαιό (αν και πιο σύγχρονο από το Hurricane) τύπο το γνωστό Spitfire αλλά στην έκδοση Mk VB/VC, η οποία είχε πιο ασθενή κινητήρα από το IX και λιγότερα πυρομαχικά για τα δύο πυροβόλα των 20 χλστ.