Η υπογραφή συμφωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κύπρο για κοινή έρευνα και διάσωση των δύο χωρών στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου -κατά τα πρότυπα της ήδη υπάρχουσας συμφωνίας του εναέριου χώρου μεταξύ των FIR Αθηνών και Λευκωσίας μοιραία ανασύρει μνήμες από το πάλαι ποτέ Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου (ΕΑΧ).

Το τελευταίο ήταν μια προσπάθεια Αθήνας και Λευκωσίας για κοινή άμυνα και επιχειρήσεις σε περίπτωση νέας τουρκικής επέμβασης στην Μεγαλόνησο. Το ΕΑΧ ουσιαστικά ήταν η άμεση συνδρομή των ελληνικών δυνάμεων, αεροναυτικών κυρίως, για την υπεράσπιση Εθνικού Εδάφους.

Η αποστολή των ελληνικών δυνάμεων θα γινόταν σχεδόν αυτοματοποιημένα, βάσει υπαρχόντων σχεδίων. Ταυτόχρονα και υποδομές στην Κύπρο δημιουργήθηκαν για την φιλοξενία μέρους των δυνάμεων αυτών. Μια τέτοια ήταν η ΑΒ «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο, ενώ άλλες κινήσεις έγιναν σε λιμάνια για τον ελλιμενισμό σκαφών του ΠΝ.

Σε αυτό το πλαίσιο η πραγματοποίηση κοινών ασκήσεων ήταν  το ζητούμενο καθώς μόνο οι δοκιμές σε επιχειρησιακές συνθήκες θα αποδείκνυαν πόσο αυτό θα ήταν εφικτό. Ως ιδέα ο ΕΑΧ προϋπήρχε από τα τέλη της δεκαετίας του ΄80  αλλά άρχισε να μορφοποιείται στις αρχές του ΄90.

Στην πράξη ο ΕΑΧ ξεκίνησε επί υπουργίας  Γεράσιμου Αρσένη ((13 Οκτωβρίου 1993 – 25 Σεπτεμβρίου 1996) και τελείωσε επί Άκη Τσοχατζόπουλου (25 Σεπτεμβρίου 1996 – 24 Οκτωβρίου 2001).

Ιδιαίτερα ο Άκης Τσοχατζόπουλος (ανεξάρτητα από τις ατιμωτικές πράξεις του που δυστυχώς αδίκησαν ένα σημαντικό έργο στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας)  ήταν ένθερμος οπαδός του ΕΑΧ και μάλιστα αυτό φρόντισε να το αποδείξει στην πράξη με τον γενικότερο συντονισμό και προώθηση των ασκήσεων.

Η πρώτη ελληνική συμμετοχή σε άσκηση «Νικηφόρος- Τοξότης» πραγματοποιήθηκε μεταξύ 6 και 10 Οκτωβρίου 1994 όταν τέσσερα μαχητικά τύπου A-7H που είχαν απογειωθεί από την 115ΠΜ στη Σούδα –έδρα την εποχή εκείνη των κουρσάρων- και είχαν πραγματοποιήσει εικονικές προσβολές εγγύς υποστήριξης κατά την προέλαση σύμφωνα με το σενάριο της άσκησης, της ΧΧ Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας της Κυπριακής Εθνοφρουράς με άρματα AMX-30B2.

Τα A-7H συνοδεύονταν από ζεύγος F-16C Block 30 της 330Μ που είχαν απογειωθεί από το Καστέλι. Η συνολική διάρκεια του σκέλους μετάβασης στην Κύπρο από την Κρήτη ήταν 23 λεπτά και τα αεροσκάφη της ΠΑ παρέμειναν στον Κυπριακό εναέριο χώρο 60 λεπτά πριν επιστρέφουν στις βάσεις από όπου είχαν εξορμήσει. 

Η αποστολή εκείνη των αεροσκαφών της ΠΑ αποτέλεσε και την πρώτη φορά που ελληνικά μαχητικά πετούσαν πάνω από την ελεύθερη Κύπρο  εγκαινιάζοντας μια περίοδο όπου η Ελλάδα θα επιδείκνυε το ενδιαφέρον της για την άμυνα της μεγαλονήσου με έμπρακτο τρόπο.

1995

Το 1995 η ΠΑ παρουσίασε αυξημένη δραστηριότητα στην Κύπρο με συμμετοχή μαχητικών αεροσκαφών και στις δύο ημέρες που διήρκησε η «Νικηφόρος». Την πρώτη ημέρα 25 Σεπτεμβρίου 1995, τρία αεροσκάφη A-7H και δύο F-16C πέταξαν πάνω από το χώρο της άσκησης υποστηρίζοντας με εικονικές βολές την επιχείρηση ανακατάληψης από τις δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς των υψωμάτων που είχε καταλάβει ο εχθρός.

Τα αεροσκάφη είχαν απογειωθεί από αεροδρόμια της ηπειρωτικής Ελλάδας πραγματοποιώντας το σκέλος της πτήσης μετάβασης σε 71 λεπτά. Τη δεύτερη ημέρα, 26 Σεπτεμβρίου τρία F-16C Block 30 και τρία A-7H εκτέλεσαν τις πρώτες βολές με πραγματικά πυρά (βόμβες και ρουκέτες) στο χώρο της άσκησης πραγματοποιώντας την προπαρασκευή της επίθεσης, για να αφήσουν στη συνέχεια στα τεθωρακισμένα και το πυροβολικό της συνέχιση της προελάσεως.

Την επόμενη 27 Σεπτεμβρίου, τέσσερα F-16C Block 30 συμμετείχαν στην παρέλαση των τμημάτων που μετείχαν της άσκησης ενώ δύο αεροσκάφη προσγειώθηκαν για πρώτη φορά στην ΑΒ της Πάφου «Ανδρέας Παπανδρέου» όπου ο τότε πρόεδρος της Κύπρου κ. Γλαύκος Κληρίδης είχε μεταβεί για να συγχαρεί τους Έλληνες χειριστές, για τη συμμετοχή τους στην άσκηση

Νικηφόρος 96/Τοξότης 2

Η Νικηφόρος 96 είχε ξεκινήσει στις 4 Οκτωβρίου, αλλά από τις προηγούμενες ημέρες σκάφη του ΠΝ σε συνεργασία με αεροσκάφη της ΠΑ, κύρια F-16C Block 30 της 330Μ και 346Μ που αρκετά είχαν μετασταθμεύσει στην Κρήτη, ασκούνταν στην περιοχή του νότιου Αιγαίου και στις 5 Οκτωβρίου οι ναυτικές μονάδες είχαν συγκεντρωθεί βόρεια της Κρήτης.) Η συμμετοχή της ΠΑ  συνίστατο από την αποστολή 28(!) συνολικά αεροσκαφών (12 A-7H και 16 F-16C) που κάλυψαν συνολικά την άσκηση «Νικηφόρος/Τοξότης» ενώ από τα αεροσκάφη F-16, κάποια ήταν επιφορτισμένα με την παροχή προστασίας όχι ενταγμένα στο σενάριο της άσκησης, αλλά παρέχοντας πραγματική προστασία από τα αντίστοιχα τουρκικά, ενώ αριθμός από τα A-7H δρούσε ως εφεδρικά σε περίπτωση που κάποιο άλλο ακύρωνε λόγο τεχνικού προβλήματος

Μάλιστα τη δεύτερη ημέρα της «Νικηφόρος-Τοξότης 96»  πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά και η ρίψη Ελλαδιτών αλεξιπτωτιστών σε κυπριακό έδαφος. Ένα C-130H από την Ελευσίνα μετέφερε 25 αλεξιπτωτιστές οι οποίοι πραγματοποίησαν το άλμα τους από επιχειρησιακό ύψος των 500 ποδών, κάτι που δεν γίνεται σε καμιά άσκηση εθνικού επιπέδου για λόγους ασφαλείας. 

1997: Ο Άκης Τσοχατζόπουλος στην Κύπρο

 Η τελική φάση της άσκησης «Νικηφόρος-Τοξότης ΄97» πραγματοποιήθηκε στις 14 Οκτωβρίου και την παρακολούθησαν μαζί με την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Κύπρου και ο Έλληνας υπουργός Αμύνης κ. Άκης Τσοχατχζόπουλος, υπενθυμίζοντας με αυτό τον τρόπο την τότε αποφασιστικότητα της Αθήνας για τη στήριξη του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Από πλευράς ΠΑ η συμμετοχή στην άσκηση κινήθηκε στα πλαίσια της προηγούμενης «Νικηφόρος-Τοξότης» με ζεύγη αεροσκαφών A-7H και F-16C να προχωρούν σε βολές ρουκετών και βομβών Mk 83 των 500 λιβρών, ενώ για δεύτερη φορά αεροσκάφος C-130H προχώρησε σε ρίψη μικτής –από Έλληνες και Κυπρίους- δύναμης 40 αλεξιπτωτιστών.

Να σημειωθεί πως στις  16η Οκτωβρίου που ήταν η ημέρα που επέστρεφε ο υπουργός Αμύνης από την Κύπρο και μόνο το γεγονός αυτό στάθηκε ικανό για την ΤΗΚ να προβεί στην ανοικτή πρόκληση επεισοδίου με στόχο το υπουργικό C-130.

Αυτό έγινε καθώς το αεροσκάφος πετούσε 50 ν.μ. νοτίως της Κρήτης ζεύγος τουρκικών F-16 πλησίασε το αεροσκάφος και το ένα από αυτά πέρασε σε απόσταση μόλις 80 μέτρων από αυτό, ενώ τα ρεμού των καυσαερίων εκτός από τον ξερό κρότο κατάφεραν να ταρακουνήσουν όλο το αεροσκάφος και φυσικά τους επιβαίνοντες σε αυτό.

Τα τουρκικά αεροσκάφη καταδιώχτηκαν από δύο ελληνικά F-16 και τη θέση τους πήραν άλλα δύο αεροσκάφη που βρίσκονταν ήδη στον αέρα.

Την ημέρα εκείνη η ΠΑ πραγματοποίησε 198 εξόδους(!) ενώ οι εμπλοκές ανήλθαν σε 90 αριθμοί πρωτόγνωροι ακόμη και για τα σκληροτράχηλα ελληνικά readiness. Από εκείνη την αερομαχία είναι και το περίφημο με τον Έλληνα χειριστή να αναφωνεί: «Θα τον ξεσκίσω τον μπινέ»…

1998: Βαδίζοντας προς την απεμπλοκή

Η «Νικηφόρος/Τοξότητας 98»  ενσωμάτωσε κάποια από τα επιχειρησιακά διδάγματα της προηγούμενης άσκησης καθώς η ΤΗΚ είχε εκδηλώσει σαφέστατα τους στόχους της.

Για ακόμη μια φορά ορμητήριο της ΠΑ για τις αποστολές στην Κύπρο ήταν η Κρήτη, όπου είχαν μετασταθμεύσει περισσότερα από 20 F-16 Block 30 και 50, – η 347Μ είχε συμπληρώσει τη δύναμή της των 20 αεροσκαφών στις 25 Ιουνίου- και έτσι η συγκεκριμένη «Νικηφόρος» ήταν η πρώτη που μετείχαν τα νεοπαραληφθέντα τότε F-16 block 50.

Στην Κρήτη υπήρχαν ακόμη 10 Mirage 2000 και φυσικά A-7H, F-4E αλλά και RF-4E. Τα αεροσκάφη πραγματοποίησαν βολές με πραγματικά πυρά στο πλαίσιο της άσκησης ενώ τέσσερα F-16 παρέμειναν για 24 ώρες στην αεροπορική βάση της Πάφου.

Στην παρέλαση που ακολούθησε εκτός από τα ελληνικά μαχητικά για πρώτη φορά συμμετείχε και ένα ελικόπτερο του ΠΝ Aegean Hawk.

To 1999 δεν έγινε μεταστάθμευση , σημαντικός όμως αριθμός αεροσκαφών μετακινήθηκε στην Κρήτη (F-16 Καστέλι, Mirage 2000 Ηράκλειο), ώστε να υποστηρίξουν τις επιχειρήσεις των A-7 και F-16 που θα μετέβαιναν στην Κύπρο. Οι κινήσεις των Τούρκων ήταν πιο περιορισμένες σε σχέση με τον παροξυσμό του 96 και 97.

Το 2000 έμελλε να είναι η τελευταία χρονιά που η ΠΑ θα έστελνε μαχητικά αεροσκάφη στην Κύπρο. Τα μαχητικά που μετέβησαν, ήταν αεροσκάφη Α-7 και F-16, ενώ ζεύγος F-16 Block 30 διανυκτέρευσαν για τελευταία φορά στην ΑΒ της Πάφου.

Από τότε μέχρι σήμερα η μοναδική επαφή της ΠΑ με την Κύπρο ήταν ένα(!) εκαπιδευτικό ταξίδι T-6A Texan II το 2011 στην Κύπρο, όταν η τουρκική Αεροπορία έχει κάνει τον κυπιακό εναέριο χώρο “χωράφι της”

Κανένας υπουργός Εθνικής Άμυνας δεν παρακολούθησε άσκηση «Νικηφόρος-Τοξότης» καθώς και η κυπριακή ηγεσία φρόντισε να εξαφανίσει τον «Νικηφόρο» από το πρόγραμμά της. Εποχές και πράξεις μιας περιόδου που σήμερα είναι αδιανόητες για την ποιότητα της πολιτικής ηγεσίας που διαθέτουμε.

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ